Uit het lab
Hoe babyplasjes de kwaliteit van donornieren kunnen verbeteren
Als kindernefroloog ziet Levtchenko veel kinderen met nierziekten. "Veel van mijn patiënten kunnen we maar beperkt helpen,” vertelt ze. “Als je nieren stoppen met werken, ben je meestal aangewezen op dialyse. Dat is zwaar, zeker voor kinderen. Een transplantatie is beter, maar er zijn helaas te weinig geschikte donornieren. Zo’n 30 procent van de donornieren van overledenen wordt afgekeurd omdat de kwaliteit niet goed genoeg is.”
Steeds vaker bleef één gedachte door Elena’s hoofd spoken: kunnen we de kwaliteit van donornieren niet verbeteren? “Een nier kan zichzelf niet repareren, zoals sommige andere organen dat wel kunnen. Rond week 36 van de zwangerschap is de nier ‘af’. De stamcellen hebben dan hun werk gedaan. Dus: alleen nierstamcellen kunnen een nier herstellen – en die vind je alleen bij te vroeg geboren baby’s.”
Doorbraak op vrijdagavond
Maar ja, hoe kom je dan aan die stamcellen? Stukjes weefsel weghalen bij prematuur geboren baby’s is natuurlijk geen optie. Toch liet Elena zich niet tegenhouden. Ze vroeg zich af: zou het kunnen dat die stamcellen ook in de urine zitten? “Het klonk best gek,” lacht ze. “Er zitten maar een paar cellen in, en ze zijn zó moeilijk te vinden. Een PhD-student heeft er twee jaar op gezocht. En toen, op een vrijdagavond, zag ze ineens iets dat leek op een stamcel.” Een doorbraak om nooit te vergeten.
Donornier bewaren
"Dit was pas het begin." Want hoe gebruik je die nierstamcellen om de kwaliteit van donornieren écht te verbeteren? De groep van Levtchenko trok naar Cambridge, waar collega’s werkten aan een slimme manier om donornieren te bewaren tot transplantatie. “Zij deden dat met een machine die bloed door de nier pompt. De nier blijft dan gewoon werken – buiten het lichaam! Dat was natuurlijk perfect voor ons onderzoek. Zo konden we zien wat de stamcellen precies doen.”
Een babynier in ontwikkeling
De stamcellen werden via de nierslagader ingespoten, zodat Levtchenko en haar team goed konden volgen wat er gebeurde. En ja hoor: de resultaten waren veelbelovend. De ontstekingen namen af, de nierfuncties verbeterden, en de volwassen donornier vertoonde zelfs embryonale tekenen – alsof het weer een babynier in ontwikkeling was.
Samen met neonatologie
Het is een ontdekking die veel losmaakt in haar vakgebied. “In 2023 ben ik naar het Emma Kinderziekenhuis gekomen om dit verder te onderzoeken. Juist hier, want het Emma heeft alles wat we nodig hebben. En de samenwerking met hun afdeling neonatologie – waar de premature baby’s behandeld worden – is cruciaal. Samen hebben we een techniek ontwikkeld om stamcellen rechtstreeks uit urine te halen. Die cellen worden daarna vermeerderd en opgeslagen in een biobank.”
Niervitamine
De volgende stap? De nierstamcellen direct in een zieke nier injecteren. Maar Levtchenko droomt nog verder. “Celtherapie is best complex. Hoe mooi zou het zijn als we een product kunnen maken – een soort factor uit de stamcel – die hetzelfde effect heeft? Een soort ‘niervitamine’ dus. Iets wat de nieren helpt om zichzelf te herstellen.”
Team Elena? Wij ook! 🙌 Bij Kidnie juichen we voor elk stapje richting doorbraken voor kinderen met een nierziekte. Wil jij dit soort onderzoek steunen? Doneer dan nu aan Kidnie!
Bron: Amsterdam UMC
